’Yedek milletvekilliği’ 19 AB ülkesinde uygulanıyor

TBMM Anayasa Komisyonunda görüşülmeye başlanan anayasa değişikliği ile getirilmek istenen ‘yedek milletvekilliği’ uygulaması, 19 Avrupa Birliği (AB) ülkesinde uygulanıyor.
Adalet Bakanlığının yaptığı araştırmaya göre AB üyesi ülkenin 19’unda uygulanan ’yedek milletvekilliği’, belirlenen nedenlerle boşalan üyeliklere yedek olan üyenin getirilmesi şeklinde uygulanıyor. Araştırmaya göre, AB üyesi ülkelerden Almanya, Avusturya, Belçika, Bulgaristan, Danimarka, Fransa, Finlandiya, Hırvatistan, Hollanda, İspanya, İsveç, Letonya, Lihtenştayn, Makedonya, Norveç, Portekiz, Sırbistan, Slovenya, Yunanistan’da ‘yedek milletvekilliği’ sistemini uyguluyor. Almanya, İspanya, Yunanistan ve Makedonya’nın yedek milletvekilliği uygulamasında öncelikli nedenleri ölüm ve istifa. Yetersizlik veya diğer başka bir neden gibi seçeneklerin de yer aldığı uygulamada Avusturya, Belçika, Bulgaristan Danimarka, Fransa ve Finlandiya’da ise görevde yükselme dikkate alınıyor. Bazı ülkelerde de tek neden hamilelik/annelik olarak yer alıyor. Araştırma raporunda uygulamanın bulunduğu ülkeler, hangi sebeplerle yedek milletvekilliği uygulamasının devreye girdiği ve asil üyenin milletvekilliğine geri dönüşünün olup olmadığı ile ilgili şu bilgilere yer verildi:
"Almanya: Ölüm, istifa, diğer herhangi bir sebep - Parti listesinden sıradaki aday - Geri dönemez.
Avusturya: Bakan olmak, yürütme organında bir görev üstlenmek, Avrupa Parlamentosuna seçilmek - Parti listesinden sıradaki aday - Geri dönebilir.
Belçika: Bakan olmak- Parti listesinden sıradaki aday - Geri dönebilir.
Bulgaristan: Bakan olmak veya üyeliğin kalıcı olarak düşmesi - Parti listesinden sıradaki aday - Geri dönebilir.
Danimarka : Bakan olmak, hastalık, parlamento çalışmalarına yedi günden fazla katılamayacak bir yurt dışı işinin olması, hamilelik/doğum ve evlat edinmek - Geri dönebilir.
Finlandiya: Avrupa Parlamentosuna seçilmek - Parti listesinden sıradaki aday -Geri dönebilir.
Fransa: Ölüm, bakan olarak atanma, Anayasal Konseye seçilme, 6 aydan uzun süreyle bir hükümet görevi alma - Seçimde asil üyeyle birlikte seçilen yedek üye, asil üyelik düştükten sora 1 ay içinde göreve başlar - Geri dönebilir.
Hırvatistan: Parlamento üyeliğiyle bağdaşmaz iş üstlenmek, milletvekilinin talebi - Tercihli oyda, en fazla oy almış sıradaki aday- Geri dönemez.
Hollanda: Hastalık, hamilelik, doğum, üyelikle bağdaşmayan bir iş, ölüm, istifa - Parti listesinden sıradaki aday - Geri dönebilir.
İspanya: İstifa, ölüm, yetersizlik - Parti listesinden sıradaki aday - Geri dönemez.
İsveç: Doğum, hamilelik - Geri dönebilir.
Letonya: Doğum, hamilelik, çocuk bakımı, istifa - Parti listesinden sıradaki aday
Lihtenştayn: Her partinin yedek üyeleri bulunmaktadır.
Makedonya: İstifa, bazı suçlardan ceza almak, yasama üyeliğiyle bağdaşmaz bir iş üstlenmek, Makedonya vatandaşlığının kaybı, ölüm, görev yeterliğini kaybetmek - Parti listesinden sıradaki aday - Geri dönemez.
Norveç: Norveç’te bir milletvekilinin istifa etmesi mümkün değildir. Sadece bakan olmak gibi daha üst bir görev alırsa istifasına izin verilir – Seçimde her milletvekiliyle birlikte yedeği de belirlenir
Portekiz: İstifa ve benzeri sebeplerle üyeliğin düşmesi- Parti listesinden sıradaki aday - Geri dönebilir.
Sırbistan: İstifa, bazı suçlardan ceza alırsa bağlayıcı mahkeme kararı, görevi yerine getirme yetersizliği, altı aydan fazla özgürlüğü kısıtlayıcı bir ceza almış olmak- Parti listesinden sıradaki aday - Geri dönemez
Slovenya: Doğum- Parti listesinden sıradaki aday - Geri dönebilir.
Yunanistan: Sadece istifa ve ölüm - Parti listesinden sıradaki aday - Geri dönemez."
(Pelin Üzek / İHA)